![]() |
Iran ge aa raees, Hassan Rouhani. Photo: Americanlivewire website |
Iran ge riyaasee inthihaabugai, vote lee meehunge
gaaiygandakah 18 million vote egaumuge rayyithun vanee Hassan
Rouhani ah dheefa eve. Hama miaai eku Iran ge nuclear program ah bainal
agvaamee dhuniyeyn kurimathi kuruvaa fihthun thakaai, egaumuge ethereygai
ufedhen fashaafaivaa thafaathu mahsalathakuge sababun Rouhani aai eku Iran ge
leadership ah egaumuge ihuge siyaasathuthah iyaadha kuran majubooru vedhaane
kamah, Iran ge masrahu dhiraasaa kurahvaa faraaiythakun dhanee bunamunneve.
Iran ge mingauduthakah balaairuves Rouhani akee
islaahah masaiykaiy kuraa beyfulheh ge gothugai himenigen dhiyumuge jaaga eh
netheve. 1999 vana aharu egaumuge kiyaavaa kudhinge harakaathun democracy ah
thaaeedhu koh hingi harakaaiythah varah aniyaaverikoh roolhaalumugai Rouhani
akee is faraathekeve. Adhi Rouhani dhuvahakuves egaumuge islaahee
harakaaiytheringe safuthakah islaahee hiyanyehgai vadhefa eh nuve eve.
1979 vana aharun feshigen dheenee adhi
thajuribaakaaru siyaasee faraathahge gothugai faahaga kurevifaifaa Hassan
Rouhani akee egaumah genai islaamee ingilaabugaives, eingilaanuge banee Ayatollah
Khomeini ge aris beyfulhekeve. Iran ge gaanoonu hadhaa majileehugai 5 aharuge
dhaureh furuhvaifaivaa Rouhani akee Iran ge Gaumee salaamathaa behey council ge
kureege veriyaaves me’eve.
Inthihaabuge dhuvasvaru Rouhani campaign
kohfaivanee eynaa akee medhuminuge siyaasathu thakeh gengulhuhvaa beyfulhehge
gothugai Iran ge rayyithunnah visnaidhinumasheve. Vakin khaassakoh egaumuge
vote laa zuvaan aabaadhee ge ihsaas thakaai kulhelumah takaiy Rouhani vanee
egaumu beyru vefaivaa bainal agvaamee thasveeruge thereah vannan vehje kamah TV
medhuverikoh dhin khithoabehgai vidhaalhu vefa eve.
Rouhani ah aamunge ehaa bodu maqboolu kameh
libigen dhiya kamah belevey eh sababakee, inthihaabuge dhethin dhuvas kurin
egaumuge kureege dhe raeesun kamah vaa Mohammad Khatami aai Akbar Hashemi
Rafsanjani egaumugai islaahah masaiykaiy kuraa faraaiy thakuge safun nikume
vadaigen Rouhani ah thaaeedhu kuran ninmumaai gulhigenneve. Ehenkamun egaumuge
raiyyithun Rouhani ah dhin votakee ebaiy meehunge dheemuguraathee haqqu thah
libigathumah beynun kuri kidikee eh kamah gaboolu kurumuge jaaga eba otheve.
Iran ge mifaharuge riyaasee inthihaabah
kurimathili 8 candideytunge therein hama ekani dheenee beyfulhaa kamah vaa
Rouhani vanee ehen ehves candidate eh vakaalaathu nukuraa varah egaumuge
siyaasee adhi ijthimaaee minivan kamah baaru alhuhvaa eynaage campaign
harakaaiy thakugai vaahaka fulhu dhahkavaafa eve. Egothun Rouhani dhehvi eh
khithoabuge therein eynaage supportarun vanee 2 aharu vandhen geybandhu
kohfaivaa, 2009 vana aharuge dhe riyaasee candideytun kamahvaa Mehdi Karroubi
aai Mir Hossein Moussavi dhookoh lumah govaalaa adu ufulaafa eve. 2009 vana
aharu egaumuge riyaasee inthihaabu eyru verikamugai hunnevi Mahmoud Ahmadinejad
kolhah dheelaalumah takaiy olhuvaalaafaivaa kamah adhives gina bayaku gaboolu
kuraa roohee leadaru, Ayatollah Ali Khamenei aai eynaage askaree vafaatherin
kamahvaa, ingilaabee guardun adhi eguardunge askaree gofi kamahvaa Basij
adhives hunnevee egaumugai furihama baaraai ekeega eve. Ehenkamun 2009 vana
aharuge manzaru kurehumah takaiy egaumuge islaamee ingilaabuge verin mifaharuge
vote ves konme fadha harufatheh giraa kurumah fahu namaves control kohfaane
kamah Iran ge gina rayyithun adhives shahku kuramun dhe eve.
Iran ge mifaharuge riyaasee inthihaabugai
ingilaabee guardunnaai Basij ves campaign kohfaivanee egaumuge roohee leadaru
Ayatollah Ali Khamenei ah vafaatheri adhi iran ge nuclear program gai harukashi
siyaasatheh gengulhuhvaa Saeed Jalili asheve. Namaves mifaharuge riyaasee
inthihaabugai Saeed Jalili ah libunu 15 insahtha ah vure madhu votun saabithu
kohdhenee egaumuge roohee leadaru Ayatollah Ali Khamenei ge siyaasathuthah Iran
ge rayyithunnah kamunudhiyun kan haama vegen dhe eve. Mikamuge eh hehkehge
gothun midhiya mahu egaumuge Isfahan saharugai oiy Ayatollah Ali Khamenei aai
dhekolhu dheenee beyfulhehge janaazaagai ethah haas bayaku baiverive Khamenei ah
nisbaiykoh “khudhu muhthaaru veriyaa ah maru” mifadhain vanee adu ufulaafa eve.
Iran ge aa raees Rouhani ge kaamiyaabee aai eku gina bayaku mihaaru qaboolu
kuraa gothugai, Khamenei dhanee eynaage kilanbu vefaivaa thasveeru alun saafu
kurumah masaiykaiy kuramunneve.
Iran ge mifaharuge riyaasee inthihaabakeeves
dheemugraathee hama thakaai dhuru inthihaabeh namaves, mifaharuge inthihaabu
vanee Iran ge gina rayyithun thakakah, vakin khaassakoh egaumuge zuvaanunnah
egaumuge sarukaaruthakun veythuvedhiya 4 aharu kurimathi kuruvi biruveri
maahaulu muguraalumah furusatheh dheefa eve. Ehen namaves Iran ge enme
nufoozugadha Guardian Council in vanee Khamenei ah eheetheri vedhinumuge
gothun mi inthihaabugai vaadha kurumah
ninmaifaivaa KhameneI ge siyaasee hathureh kamugaivaa egaumuge kureege raees
Rafsanjani ah inthihaabugai vaadha kurumuge dhoru bandhu kohfa eve. Adhi
sarukaaruge salaamathee baaruthakun vanee inthihaabuge kurin khamenei ge
siyaasathaai dhekolhu baeh siyaasee harakaaiytherinnaai campaign kuramundhiya
faraaiythah hayyaru ves kohfa eve.
Mifaharuge inthihaabugai Iran gai vote lee gina rayyithunge
sikundeegai enme bodu samaalu kameh dhevunee America ge fihthun thakuge sababun
egaumuge theluge viyafaari ah ai heenaru kamun egaumuge inflation ge nisbaiy 30
insahtha ah araigen gos iqthisoadhah kuri neydhevey asaruthakasheve. Rouhani
ah gina bayaku vote lee aneh sababu kamah thajuribaakaarun lafaa kuranee 2003
vana aharu egaumah bainal agvaamee mujhthamau in kurimathivi fihthun thakun
araigathumah takaiy Additional Protocol gai soikoh, bainal agvaamee hakatha aai
behey idhaaraage inspectarunnah Iran ge nuclear reactaru thakah ziyaaraiy
kurumuge furusathu hoadhai dhinumunneve. Eyge ithurun hama e’aharu Iranun vanee
egaumun kuriah gendhiya uranium fahkaa kurumuge harakaaiythah vaguthee gothun
madu jahsaalaafa eve. Iraan ge kureege raees Ahmadinejad alun egaumuge nuclear program 2005 vana aharu
muraajaa kurumuge kurin, 2003 vana aharu Iran in elhi mi fiyavalhuthah vegen
dhiyaee Iran ge nuclear program aai medhu bainal agvaamee dhuniyeyge ithubaaru
ufedhen feshi kamakasheve.
Rouhani Iran ge raees kamuge maqaamah inthihaabu vegen dhiya iru saafu nuve oiy kamakee Khamenei ge baiverin egaumah haqeeqee badhalu genaumah Rouhani ah furusathu dheyne kamaai medhuga eve. Iran gai egaumuge ethereyge siyaasathu thakaai beyru gaumuthakaai gulhey gothun egaumun gengulheyne siyaasathuthah kanda elhumaai siyaasee gothun medhu minuge aduthakah jaaga dhinumuge dhuveli kanda alhanee egaumuge raees ehge maqaamugai hunna faraathekeve. Ehen namaves egaumuge roohee leadaru Khamenei ah egaumuge gaanoonu asaaseen libidhey baaruthakaai alhaa balaa iru Iran ge raees ah libigen vanee kuda baarekeve. Iran ge nuclear program ge sababun egaumah bainal agvaamee dhuniyen kurimathivaa fihthunthah nimumakah gennan Khamenei beynunvaa nama, Rouhani akee ekamah oiy rangalhu furusatheh kamah belevidhaane eve. Inthihaabu kaamiyaabu kurumah fahu dhin furathama message gai Rouhani vidhaalhuvee mulhin aa baabeh feshunee kamashaai, bainal agvaamee mujhthamau in Iran aai medhu gengulhey siyaasathu kuriah vure ithuthiraamaai eku rangalhu kurahvaane kamah ummeedhu kurahvaa kamasheve.
No comments: